Feltre en het ideale plein

Tijdens de Renaissance koesterde men de droom van de ideale stad. De città ideale moest in stedenbouwkundig en architectonisch opzicht volmaakt zijn, perfecte volumes, proporties en zichtlijnen hebben en als resultaat van dat alles het toppunt van harmonie en esthetische schoonheid vertegenwoordigen. De bekendste verbeelding van de ideale stad is dit schilderij van onbekende hand, dat te zien is in de Galleria Nazionale Delle Marche in Urbino.

Zulke steden bestaan in het echt niet, maar in sommige kleinere of grotere steden zijn wel plekken aanwijsbaar waar men duidelijk de ambitie heeft gehad om het ‘ideale’ zo dicht mogelijk te benaderen. Of ook de ontwerpers van het Piazza Maggiore in Feltre zich door dat streven hebben laten leiden durf ik niet met zekerheid te zeggen, maar dat dit plein een van de mooiste van Italië is, staat voor mij buiten kijf. En in ieder geval is Feltre een fraai, sfeervol plaatsje.

Feltre ligt in de Valbelluna, aan de zuidrand van de Dolomieten. Start je bezoek bij voorkeur aan de voet van het historisch centrum, bijvoorbeeld bij het Parco della Rimembranza. Op je weg naar boven kom je al gauw bij de belangrijkste kerk van Feltre, de in renaissancestijl herbouwde Concattedrale di San Pietro Apostolo. De crypte dateert uit de 11e eeuw en daar weer onder liggen, in de hele omgeving van de kathedraal, de (te bezichtigen) resten van de Romeinse stad.

Naast de kathedraal ligt het Battistero, dat door zijn grote portico eerder doet denken aan een palazzo dan aan een doopkapel. Voorbij het Battistero arriveer je bij de stadsmuren, waarboven je het Palazzo Pretorio ziet liggen. Je gaat het centrum binnen via de Porta Pusterla of, even links daarvan, met een lift.

Even doorlopend kom je vanzelf op het Piazza Maggiore terecht. Het plein is waarlijk scenografica, zoals de Italianen dat zo mooi zeggen. Dat is mede te danken aan de verhoogde ligging. Vanaf de straat die aan de voorzijde erlangs loopt moet je een aantal trappen op. Het plein ligt hierdoor vlak, terwijl de bebouwing naar achter toe omhoog loopt. Drie monumenten op het plein (twee standbeelden en een zuil met de Leeuw van Marcus) versterken de verticale belijning.

Aan de voorzijde wordt het plein afgesloten door de Palazzetti Bovio da Romagna, aan de rechterzijde door het palazzo Gazzi, beide uitgerust met een grote bogengalerij.

Aan de achterzijde ligt, meters boven het plein, de kerk van San Rocco, die voorafgegaan wordt door de Fontane Lombardesche. Deze decoratieve ‘fonteinmuur’ met zijn trappartijen aan weerszijden begrenst het plein aan de achterzijde, maar de San Rocco trekt je blik daar als het ware overheen. Rechts van de kerk staat de Torre dell’Orologio en daarnaast, iets verder naar achter, rijst het Castello Alboino op. De oerversie van dit kasteel, vernoemd naar Alboin, de eerste Longobardische koning die over Italië heerste, dateert uit de 6e eeuw.

Aan het plein grenst ook het Palazzo della Ragione. Dit paleis herbergt het Teatro della Sena, waar in 1730 enkele vroege werken van de grote Italiaanse toneelschrijver Carlo Goldoni in première gingen. Goldoni woonde een tijdlang in Feltre.

Tot slot is er nog het Palazzo Guarnieri, opgetrokken in de 19e eeuw in Venetiaanse stijl. Hoewel neo-stijlen vaak kitscherig overkomen, is dat bij dit palazzo zeker niet het geval.

Zoals veel Italiaanse steden ziet Feltre terug op een woelige historie met veel ups en downs. In de Middeleeuwen kende het vele ‘eigenaren’, van adellijke families tot koningen en keizers. In 1404 viel de stad toe aan de Republiek Venetië, waarna een eeuw van voorspoed volgde. Tekenen van de aanwezigheid van de Serenissima, zoals de zuil met de Leeuw op het plein, zijn niet moeilijk te vinden. Begin 16e eeuw raakte Feltre verwikkeld in de oorlog tussen Venetië en keizer Maximiliaan van Habsburg, met als gevolg dat het voor een groot deel verwoest werd. In zekere zin een geluk voor ons, want daarna herrees de stad en kreeg het de prachtige aanblik waarvan wij vandaag de dag nog kunnen genieten.