San Leo ligt in het golvende landschap van de Romagna, op de grens met Le Marche. Het silhouet van het stadje is al van grote afstand herkenbaar door de enorme rots en het gigantische fort dat daarop gebouwd is.
Het staat vast dat de plek al in de Romeinse tijd bewoond was, maar verder is daar weinig over bekend. Geschiedschrijver Procopius duidt de plaats in de 6e eeuw aan als Castrum Monteferetron. Hierin kunnen we de naam van de streek, Montefeltro, al herkennen.
Later wordt de plaats genoemd naar de heilige Leo, een kluizenaar en metgezel van de heilige Marinus, die – je kunt het bijna raden – het naburige San Marino zou hebben gesticht. In de late Middeleeuwen was San Leo een belangrijk steunpunt voor de hertogen van Urbino.
Een van de hoogtepunten van San Leo is de Dom, op een rots gebouwd in romaans-longobardische stijl. Het oudste deel, waarvan diverse componenten bewaard zijn gebleven, zoals het ciborium (de op vier zuilen rustende altaaroverkapping), dateert uit de 7e eeuw. Bij de bouw van de kerk hebben heel wat Romeinse materialen, vooral zuilen en kapitelen, een nieuwe bestemming gevonden. Het grote houten crucifix dateert uit het begin van de 13e eeuw.
De crypte onder de kerk is merkwaardigerwijs niet opgedragen aan Leo, maar aan Petrus, wat doet vermoeden dat de onderkerk een restant is van een gebouw dat nóg ouder is dan de Dom.
Zeer bezienswaardig is ook de Pieve di Santa Maria Assunta (9e eeuw). Romaanser kan een kerk haast niet zijn! Hoewel de Pieve al stokoud is, zou Leo, die leefde in vroegchristelijke tijden, volgens de legende in eigen persoon een voorganger ervan gesticht hebben. Of dit waar is of niet, ook in deze kerk tref je Romeinse architectonische elementen aan en net als in de Dom ontbreken crypte en ciborium niet.
Op het mooie en gezellige plein van San Leo zit je in de schaduw van beide kerken en heb je een prachtig uitzicht op het tegenover het stadje liggende fort. Je kunt er te voet heen, maar als je geen zin hebt in de klim neem je liever het pendelbusje dat vanaf het plein op en neer rijdt.
Op de rots van San Leo lag al een fort in de Romeinse tijd. Het was altijd al een strategische plek, die werd betwist door Byzantijnen, Goten, Longobarden en Franken. In de 15e eeuw liet Federico da Montefeltro het huidige fort bouwen door de uit Siena afkomstige ingenieur, architect en kunstenaar Francesco di Giorgio Martini, die onder meer ook betrokken was bij de bouw van het Palazzo Ducale in Urbino. Het is een militair meesterwerk.
In later tijd werd het fort gebruikt als gevangenis en die functie behield het tot 1906. Een beroemde gevangene was de Graaf van Cagliostro, die hier aan het eind van de 18e eeuw werd opgesloten op gezag van de Kerk. Cagliostro was een avonturier die zich onder andere bezighield met alchemie en door de Kerk schuldig werd bevonden aan ketterij en magie. Hij stierf een gruwelijke dood in de meest beruchte cel van de gevangenis, ‘il pozzetto’, een claustrofobische ruimte zonder deur: de gevangene werd vanuit een luik in het plafond naar beneden gelaten en kwam er nooit meer uit. Je huivert bij de gedachte dat een mens vier jaar lang in zo’n hol opgesloten is geweest en daar langzaam krankzinnig werd. De bodem van de pozzetto is nu bezaaid met muntjes van bezoekers. Last van plaatsvervangende schaamte? Ik in ieder geval wel.
Commenti